تاثیر بازتاب شناختی بر سوءگیری‌های رفتاری در بین سرمایه‌گذاران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری حسابداری، دانشکده علوم اقتصادی و اداری، دانشگاه مازندران

2 استاد گروه حسابداری، دانشکده علوم اقتصادی و اداری، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران.

10.30495/jik.2025.23537

چکیده

سرمایه‌گذاران معمولاً از اصول منطقی، نظریه مطلوبیت مورد انتظار یا سایر مدل‌های هنجاری در تصمیم‌گیری‌های خود استفاده می‌کنند، اما این موارد نیز تحت ترجیحات رفتاری یا سبک های شناختی افراد نقض می شوند. افراد به دلایل مختلف سعی می‌کنند به جای تصمیم‌گیری یا قضاوت بر اساس این مدل ها از روش‌های ذهنی یا تجربی استفاده کنند که گاهی باعث اشتباه یا سوگیری در تصمیم‌گیری می‌شود. با توجه به این موضوع، هدف این پژوهش بررسی سوگیری‌های رفتاری و کشف این موضوع است که چگونه منابع شناختی به طور موثر باعث ایجاد یا کاهش این سوگیری‌ها می‌شوند. ابتدا سوگیری‌‎های شناختی براساس میزان اتکا به نقطه مرجع (لنگر انداختن)، ریسک‌گریزی (اثر ابهام، زیان‌گریزی)، طبقه بندی ذهنی مختلف (حسابداری ذهنی و کادربندی)، و برآورد بیش از حد توانایی‌ها (بیش‌اعتمادی) در تصمیم‌گیری مورد بررسی قرار گرفت. برای آزمون فرضیه های پژوهش از آزمون کای اسکوئر (χ^2) استفاده شد. با توجه به نتایج پژوهش، سوگیری‌های مربوط به اتکا بر نقطه مرجع و ارزیابی بیش از حد توانایی‌ها (لنگر انداختن و بیش‌اعتمادی) حتی با منابع شناختی مناسب نیز می‌تواند اتفاق بیفتد و این اتفاق در شهود ذهنی افراد عمیق است. همچنین افرادی که کمتر از منابع شناختی خود استفاده می‌کنند و براساس احساسات و شهود خود تصمیم می‌گیرند، در موقعیت‌های تصمیم‌گیری بیشتر مستعد ریسک‌گریزی (اثر ابهام، زیان‌گریزی) هستند. در نتیجه آخر این پژوهش نیز بین نمرات آزمون بازتاب شناختی (CRT) و بروز یا کاهش سوء‌گیری‌های حسابداری ذهنی و کادربندی رابطه‌ای دیده نشد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Effect of Cognitive Reflection on Behavioral Biases among Investors

نویسندگان [English]

  • روح الله آماره 1
  • Esfandyar Malekian 2
1 Accounting Ph.D student, Faculty of Economic and Administrative Sciences, Mazandaran University
2 Prof., Department of Accounting, Faculty of Economics and Administrative Sciences, University of Mazandaran, Babolsar, Iran,
چکیده [English]

People's behavioral preferences and cognitive styles also violate these models when they make investment decisions based on logical principles, expected utility theory, or other normative models. For various reasons, people try to use mental or experimental methods instead of making decisions or judging based on these models, which sometimes leads them to make mistakes or biases in decisions. Considering this issue, the purpose of this research is to investigate behavioral biases and discover how cognitive resources will effectively cause or reduce these biases. First of all, cognitive biases based on the degree of reliance on the reference point (anchoring), risk aversion (ambiguity effect, loss aversion), different mental classifications (mental accounting and framing), and overestimation of abilities (overconfidence) were investigated in decision-making. Chi-Square (χ^2) test was used to test the research hypotheses. this research found that even with appropriate cognitive resources, people's psychological intuition can be affected by the biases related to anchoring and overestimating their abilities (anchoring and overconfidence). Also, people who use their cognitive resources less and make decisions based on their feelings and intuition are more prone to risk aversion (ambiguity effect, loss aversion) in decision situations. At the end of this research, there was no relationship between CRT scores and the occurrence or reduction of mental accounting and framing abuses.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Cognitive Biases
  • Cognitive Reflection
  • Investor Behavior
  • Behavioral Finance

مراجع

باباجانی محمدی, سعیده, مرتضوی, سعید, مهارتی, یعقوب, تهرانی, رضا. (1396). شناسایی عمده‌ترین سوءگیری‌های سرمایه‌گذاران در بازار سرمایه ایران با استفاده از روش فراتحلیل. فصلنامه انجمن علوم مدیریت ایران, 12(46), 61-80.
جمشیدی, ناصر, قالیباف اصل, حسن, فدایی نژاد, محمد اسماعیل. (1398). بررسی سوءگیری‌های رفتاری و عملکرد سرمایه‌گذاران حقیقی بورس اوراق بهادار تهران. تحقیقات مالی
صمدی عباس, سهرابی روح اله,  خزایی محمدمعین. (1391)، شناسایی سوگیری های رفتاری تاثیرگذار بر تصمیم گیری سهام داران فردی در خرید و فروش سهام در تالار بورس منطقه ای همدان.‎ پژوهشگر. دوره  9 , شماره  28 ; از صفحه 85 تا صفحه 100
عبدالرحیمیان محمدحسین, ترابی تقی, صادقی شریف سیدجلال, & دارابی رویا. (1397). ارایه الگوی رفتاری تصمیم گیری سرمایه گذاران حقیقی در بورس اوراق بهادار تهران.‎ دانش حسابداری، تابستان 1397 , دوره  7 , شماره  26 ; از صفحه 113 تا صفحه 129 .
غیور باغبانی, سید مرتضی, بهبودی, امید. (1396). عوامل مؤثر در بروز رفتار سرمایه‌گذاران با رویکرد پدیدارنگاری. مدیریت دارایی و تأمین مالی, 5(3), 57-76.
نیکومرام, هاشم, رهنمای رودپشتی, فریدون, هیبتی, فرشاد, یزدانی, شهره. (1391). تاثیر سوءگیری شناختی سرمایه گذاران بورس اوراق بهادار تهران بر ارزشیابی سهام. دانش مالی تحلیل اوراق بهادار, 5(شماره 1(پیاپی 13)), 65-81.
Albaity, M., Rahman, M., & Shahidul, I. (2014). Cognitive reflection test and behavioral biases in Malaysia. Judgment and Decision Making, 9(2), 148.
Alós-Ferrer, C., Garagnani, M., & Hügelschäfer, S. (2016). Cognitive reflection, decision biases, and response times. Frontiers in psychology, 7, 1402.
Andersson, O., Holm, H. J., Tyran, J. R., & Wengström, E. (2016). Risk aversion relates to cognitive ability: Preferences or noise? Journal of the European Economic Association, 14(5), 1129-1154.
Barr, N., Pennycook, G., Stolz, J. A., & Fugelsang, J. A. (2015). The brain in your pocket: Evidence that Smartphones are used to supplant thinking. Computers in Human Behavior, 48, 473–480. https://doi.org/10.1016/j.chb.2015.02.029
Benartzi, S., & Thaler, R. H. (1995). Myopic loss aversion and the equity premium puzzle. The quarterly journal of Economics, 110(1), 73-92.‏
Besedeš, T., Deck, C., Sarangi, S., & Shor, M. (2012). Age effects and heuristics in decision making. Review of Economics and Statistics, 94(2), 580-595.‏
Białek, M., & Domurat, A. (2017). Cognitive abilities, analytic cognitive style and overconfidence: A commentary on Duttle (2016). Bulletin of Economic Research. Advance online publication. https://doi.org/10.1111/boer.12117
Bryant, D. J. (2004). Modernizing our cognitive model. DEFENCE RESEARCH AND DEVELOPMENT TORONTO (CANADA).
Campitelli, G., & Labollita, M. (2010). Correlations of cognitive reflection with judgments and choices. Judgment and Decision making, 5(3), 182-191.‏
Chaffai, M., & Medhioub, I. (2014). Behavioral finance: An empirical study of the Tunisian stock market. International Journal of Economics and Financial Issues, 4(3), 527.‏
Chaiken, S., & Trope, Y. (Eds.). (1999). Dual-process theories in social psychology. Guilford Press.
Cokely, E. T., & Kelley, C. M. (2009). Cognitive abilities and superior decision making under risk: A protocol analysis and process model evaluation.
Dilchert, S., Ones, D. S., Davis, R. D., & Rostow, C. D. (2007). Cognitive ability predicts objectively measured counterproductive work behaviors. Journal of Applied Psychology, 92(3), 616–627. https://doi.org/10.1037/0021-9010.92.3.616
Engle, R. W., Tuholski, S. W., Laughlin, J. E., & Conway, A. R. (1999). Working memory, short-term memory, and general fluid intelligence: a latent-variable approach. Journal of experimental psychology: General, 128(3), 309. https://doi.org/10.1037//0096-3445.128.3.309
Enough, B., & Mussweiler, T. (2001). Sentencing under uncertainty: Anchoring effects in the courtroom 1. Journal of applied social psychology, 31(7), 1535-1551.‏
Epstein, S. (1994). Integration of the cognitive and the psychodynamic unconscious. American psychologist, 49(8), 709.
Evans, J. S. B., & Stanovich, K. E. (2013). Dual-process theories of higher cognition: Advancing the debate. Perspectives on psychological science, 8(3), 223-241.‏
Finn, P. R., & Hall, J. (2004). Cognitive ability and risk for alcoholism: short-term memory capacity and intelligence moderate personality risk for alcohol problems. Journal of Abnormal Psychology, 113(4), 569. https://doi.org/10.1037/0021-843x.113.4.569
Frederick, S. (2005). Cognitive reflection and decision making. Journal of Economic Perspectives, 19, 25–42. https://doi.org/10.1257/089533005775196732
Frisch, D., & Baron, J. (1988). Ambiguity and rationality. Journal of Behavioral Decision Making, 1(3), 149-157.‏
Gervais, W. M., & Norenzayan, A. (2012). Analytic thinking promotes religious disbelief. Science, 336(6080), 493-496.‏
Gigerenzer, G. (2007). Gut feelings: The intelligence of the unconscious. New York: Viking.
Greene, J. D. (2009). Dual-process morality and the personal/impersonal distinction: A reply to McGuire, Langdon, Coltheart, and Mackenzie. Journal of Experimental Social Psychology, 45(3), 581-584.‏
Griliches, Z. (1979). Issues in assessing the contribution of research and development to productivity growth. The bell journal of economics, 92-116. https://doi.org/10.2307/3003321
Griliches, Z., & Mason, W. M. (1972). Education, Income, and Ability. Journal of Political Economy, 80(3, Part 2), S74–S103. https://doi.org/10.1086/259988
Grinblatt, M., & Han, B. (2005). Prospect theory, mental accounting, and momentum. Journal of financial economics, 78(2), 311-339.
Heckman, J. J., Stixrud, J., & Urzua, S. (2006). The effects of cognitive and noncognitive abilities on labor market outcomes and social behavior. Journal of Labor economics, 24(3), 411-482.
Hoppe, E. I., & Kusterer, D. J. (2011). Behavioral biases and cognitive reflection. Economics Letters, 110(2), 97-100.
Kahneman, D., & Frederick, S. (2002). Representativeness revisited: Attribute substitution in intuitive judgment. In T. Gilovich, D. Griffin, & D. Kahneman (Eds.), Heuristics and biases: The psychology of intuitive judgment (pp. 49–81). New York: Cambridge University Press.
Kahneman, D., & Riepe, M. W. (1998). Aspects of investor psychology. Journal of portfolio management, 24(4), 52-+.‏
Kahneman, D., & Tversky, A. (1972). Subjective probability: A judgment of representativeness. Cognitive psychology, 3(3), 430-454.‏
Kahneman, D., & Tversky, A. (1979). On the interpretation of intuitive probability: A reply to Jonathan Cohen.‏
Kahneman, D., & Tversky, A. (1983). Can irrationality be intelligently discussed? Behavioral and Brain Sciences, 6(3), 509-510.
Kirsch, I. S. (1993). Adult literacy in America: A first look at the results of the National Adult Literacy Survey. US Government Printing Office, Superintendent of Documents, Washington, DC 20402 (Stock No. 065-000-00588-3). ED435841; ED451383; ED450252; ED377325
Kunda, Z. (1990). The case for motivated reasoning. Psychological Bulletin, 108, 480–498. https://doi.org/10.1037/0033-2909.108.3.480
Liberali, J. M., Reyna, V. F., Furlan, S., Stein, L. M., & Pardo, S. T. (2012). Individual differences in numeracy and cognitive reflection, with implications for biases and fallacies in probability judgment. Journal of behavioral decision making, 25(4), 361-381.‏
Lieder, F., Griffiths, T. L., Huys, Q. J., & Goodman, N. D. (2018). The anchoring bias reflects rational use of cognitive resources. Psychonomic bulletin & review, 25(1), 322-349.
Littrell, S., Fugelsang, J., & Risko, E. F. (2020). Overconfidently underthinking: Narcissism negatively predicts cognitive reflection. Thinking & Reasoning, 26(3), 352-380.
Loewenstein, G. F., Weber, E. U., Hsee, C. K., and Welch, N. (2001). Risk as feelings. Psychol. Bull. 127, 267–286. doi: 10.1037/0033-2909.127.2.267
Lovallo, D., & Kahneman, D. (2003). Delusions of success. Harvard business review, 81(7), 56-63.‏
McGloin, J. M., & Pratt, T. C. (2003). Cognitive ability and delinquent behavior among inner-city youth: A life-course analysis of main, mediating, and interaction effects. International Journal of Offender Therapy and Comparative Criminology, 47(3), 253-271. https://doi.org/10.1177/0306624x03047003002
Mercier, H., & Sperber, D. (2011). Why do humans reason? Arguments for an argumentative theory. Behavioral and Brain Sciences, 34, 57–74–111. https://doi.org/10.1017/S0140525X10000968
Moore, D. A., & Healy, P. J. (2008). The trouble with overconfidence. Psychological review, 115(2), 502.‏
Moritz, B. B., Hill, A. V., & Donohue, K. L. (2013). Individual differences in the newsvendor problem: Behavior and cognitive reflection. Journal of Operations Management, 31(1-2), 72-85.‏
Murray, C., & Herrnstein, R. J. (1994). Race, genes, and IQ–An apologia. The New Republic, 211(18), 27-37. https://newrepublic.com/article/120887/race-genes-and-iq-new-republics-bell-curve-excerpt
Noori, M. (2016). Cognitive reflection as a predictor of susceptibility to behavioral anomalies. Judgment and Decision Making, 11, 114–120.
Oechssler, J., Roider, A., & Schmitz, P. W. (2009). Cognitive abilities and behavioral biases. Journal of Economic Behavior & Organization, 72(1), 147-152.
Pallier, G., Wilkinson, R., Danthiir, V., Kleitman, S., Knezevic, G., Stankov, L., & Roberts, R. D. (2002). The role of individual differences in the accuracy of confidence judgments. The Journal of general psychology, 129(3), 257-299.‏
Parker, A. M., & Fischhoff, B. (2005). Decision‐making competence: External validation through an individual‐differences approach. Journal of Behavioral Decision Making, 18(1), 1-27.
Paxton, J. M., Ungar, L., & Greene, J. D. (2012). Reflection and reasoning in moral judgment. Cognitive science, 36(1), 163-177.‏
Pennycook, G., Cheyne, J. A., Barr, N., Koehler, D. J., & Fugelsang, J. A. (2014). Cognitive style and religiosity: The role of conflict detection. Memory & Cognition, 42, 1–10. https://doi.org/10.3758/s13421-013-0340-7
Pennycook, G., Cheyne, J. A., Barr, N., Koehler, D. J., & Fugelsang, J. A. (2015). On the reception and detection of pseudo-profound bullshit. Judgment and Decision making, 10(6), 549-563.‏
Pennycook, G., Fugelsang, J. A., & Koehler, D. J. (2015b). What makes us think? A three-stage dual-process model of analytic engagement. Cognitive Psychology, 80, 34–72. https://doi.org/10.1016/j.cogpsych.2015.05.001
Peters, E., & Levin, I. P. (2008). Dissecting the risky-choice framing effect: Numeracy as an individual-difference factor in weighting risky and riskless options.
Shamosh, N. A., & Gray, J. R. (2008). Delay discounting and intelligence: A meta-analysis. Intelligence, 36(4), 289-305.
Shefrin, H. (2002). Beyond greed and fear: Understanding behavioral finance and the psychology of investing. Oxford University Press on Demand.‏
Shefrin, H. (2010). Behavioral zing finance. Now Publishers Inc.‏
Shenhav, A., Rand, D. G., & Greene, J. D. (2012). Divine intuition: Cognitive style influences belief in God. Journal of Experimental Psychology: General, 141(3), 423.‏
Shiller, R. J. (1999). Human behavior and the efficiency of the financial system. Handbook of macroeconomics, 1, 1305-1340.
Sinayev, A., & Peters, E. (2015). Cognitive reflection vs. calculation in decision making. Frontiers in psychology, 6, 532.
Sloman, S. A. (1996). The empirical case for two systems of reasoning. Psychological bulletin, 119(1), 3.
Slovic, P., Finucane, M. L., Peters, E., and MacGregor, D. G. (2004). Risk as analysis and risk as feelings: some thoughts about affect, reason, risk, and rationality. Risk Anal. 24, 311–322. doi: 10.1111/j.0272-4332.2004. 00433.x
Sukanya, R., & Thimmarayappa, R. (2015). Impact of Behavioural biases in Portfolio investment decision making process. International Journal of Commerce, Business and Management (IJCBM), 4(4), 1278-1289.‏
Toplak, M. E., West, R. F., & Stanovich, K. E. (2011). The Cognitive Reflection Test as a predictor of performance on heuristics-and-biases tasks. Memory & Cognition, 39, 1275–1289. https://doi.org/10.3758/s13421-011-0104-1
Uppal, R., & Bhamra, H. (2016). Do Individual Behavioral Biases Affect Financial Markets and the Macroeconomy? In 2016 Meeting Papers (No. 1358). Society for Economic Dynamics.‏

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار